Φιλοπρόοδος Όμιλος Γαυρίου: Η “Παναγίτσα του Γάλλου” στον Κάμπο του Γαυρίου

Η κάτοψή του ναού σήμερα έχει σχήμα Τ, αλλά αρχικά, προφανώς, σχημάτιζε σταυρό. Όπως φαίνεται από το μεγάλο πάχος και την ενίσχυση των τοίχων, η εκκλησία στεγαζόταν με τόξα, ίσως οξυκόρυφα (γοτθικά). Η σημερινή στέγαση με «μπουντουλούμια» χρονολογείται από την Τουρκοκρατία.

Στην τοιχοποιΐα έχουν χρησιμοποιηθεί, εκτός από σχιστόλιθο, πελεκημένοι λίθοι από πωρόλιθο και ασβεστόλιθο, αλλά και συμπαγή τούβλα, μαζί με μαρμάρινα σπόλια. Η μορφολογία του ναού είναι ξένη προς την παραδοσιακή ανδριώτικη αρχιτεκτονική.

Η συσχέτιση της Παναγίας “του Γάλλου” με ναούς της σταυροφορικής Ανατολής ενισχύεται από την ιστορική χαρτογραφία και το τοπωνυμικό της περιοχής.

Συγκεκριμένα, ο Γάλλος χαρτογράφος André Thevet (1516-1592), σε χάρτη της Άνδρου σημειώνει μία σταυροειδή βασιλική βόρεια του Γαυρίου με το ασυνήθιστο όνομα S. Cyrille (“Άγιος Κύριλλος”).

Επιπλέον, η περιοχή στα δυτικά του ναού ονομάζεται “Χαμοτούρα” (από την αραμαϊκή λέξη “Hammatura”, “θερμή πηγή του βουνού”) ή “Μαρωνίτη(ς)”.

Και τα δύο τοπωνύμια παραπέμπουν στον σημερινό Λίβανο. Οι Μαρωνίτες, χριστιανοί του Λιβάνου ενωμένοι με την Καθολική Εκκλησία, ήταν σύμμαχοι των Σταυροφόρων και πολλοί κατέφυγαν στην Κύπρο και τη Ρόδο μετά το 1291 (κατάληψη της Άκρας από τους Μαμελούκους).

Ενδέχεται, επομένως, η Παναγίτσα να χτίστηκε από Μαρωνίτες, όταν θα εγκαταστάθηκαν στο Γαύριο με άδεια της βενετικής οικογένειας Sanudo. Ό ναός ίσως ήταν αρχικά αφιερωμένος στον άγιο Κύριλλο από την Ηλιούπολη (Μπααλμπέκ) του Λιβάνου και αφιερώθηκε στην Παναγία μετά το 1570-1600, όταν αποδόθηκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία και ανακατασκευάστηκε.

Στην πολύ ενδιαφέρουσα αυτή εκδήλωση όπως φαίνεται από την προηγηθείσα περιληπτική περιγραφή, παραβρέθηκαν ο Αντιδήμαρχος Γαυρίου κ. Ανδρέας Βόσσος, η Αντιδήμαρχος Μπατσίου κα Άννα Βολίκα, η πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Γαυρίου κα Μαριγγέλα Γρηγορίου, ο εκδότης κ. Γ.Δαρδανός, η πανεπιστημιακός κα. Λουμάκου, ο δικηγόρος & συγγραφέας κ. Γιώργος Τσατήρης, ο καθηγητής ιστορίας κ. Γ.Πίππας, o κ.Ηρακλής Γάβρας παραδοσιακός τεχνίτης πέτρας και πλήθος κόσμου, εκ των οποίων κυρίως Γαυριώτες που ήρθαν να ακούσουν για την αγαπημένη τους εκκλησία.