Στην εκδήλωση για την Εθνική Αντίσταση στην Άνδρο 1941-1944 που πραγματοποιήθηκε στο Γαύριο το Σάββατο 23 Αυγούστου 2025, ως εγγονή του Αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, εκδιωχθέντα και εξόριστου στη Μακρόνησο, Ιωάννη Δ. Ρέρρα, παρουσίασα τις γνήσιες μαρτυρίες του από την εποχή αυτή.
Θα σας διαβάσω όσα ο ίδιος ο Ιωάννης Δ. Ρέρρας, παππούς μου, έζησε και κατέγραψε για την Εθνική Αντίσταση , αφήνοντάς τα παρακαταθήκη για την οικογένειά μας και για την ιστορία του τόπου μας:
ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ 1941-1944
ΙΩΑΝΝΗΣ Δ.ΡΕΡΡΑΣ (1920 – 2004)
Αύγουστος 1987, Συνάντηση για την Εθνική Αντίσταση στην Άνδρο 1941-1944, στο σπίτι του Ιωάννη Δ. Ρέρρα. Μεταξύ άλλων διακρίνονται από αριστερά Ιωάννης Δ. Ρέρρας, πρώην Δήμαρχος Άνδρου Ιωάννης Γλυνός, Δημήτριος Κοζανίτης, παιδί στην αγκαλιά του παππού μου Μαριγγέλα Γρηγορίου.
Σαν ελάχιστος αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944 έλαβα μέρος ως εξής:
α) Ανοργάνωτος στην αρχή, καθοδηγούσα τους συμπατριώτες μου πως να προσέχουν και να μη ξανοίγονται σε σχέσεις με τους εχθρούς.
β) Οργανωμένος στο Ε.Α.Μ. της περιοχής Γαυρίου Άνδρου, δούλεψα για τις επιδιώξεις του Ε.Α.Μ. για την επιβίωση του λαού και γενικότερα προφύλαξη από κάθε εχθρό των υπαρχόντων για τη ζωή του πληθυσμού, είτε από τους κατακτητές είτε από αποθρασυνόμενους κλέπτες και εκμεταλλευτές.
γ) Σαν εφεδροελασίτης στην τοπική ομάδα συνετέλεσα στην μη ανατίναξη του οχυρωμένου φάρου «Φάσσα» κι έλαβα μέρος στη μάχη του Κορθίου στις 9/9/1944.
δ) Παρακολουθούσα κινήσεις των εχθρών κι ότι νόμιζα σοβαρό προσπαθούσα να φθάσει προς την Χώρα όπου υπήρχε ασύρματος. Είχαμε σχεδιάσει πώς θα κόβαμε τις γραμμές σύνδεσης των Γερμανικών φυλακίων Μούρεσι – Φελλού και Φάρου Φάσσας – που είχαν την καθοδήγηση βολής των πυροβόλων Γαυρίου – που ήλεγχαν το στενό Εύβοιας – Άνδρου, εάν αναλάμβαναν δράση εναντίον συμμαχικού στόχου.
Σε λεπτομέρειες, σημειώνω τα γεγονότα.
Όταν σκλαβώθηκε η Ελλάδα από τους Γερμανοϊταλούς, η Εθνική μου συνείδηση μου επέβαλε ν’ αντισταθώ στους εχθρούς του έθνους, των ιερών και οσίων μας. Υπήρξα ένα μερμήγκι, μπρος στα λιοντάρια, υμνητές της Εθνικής Αντίστασης.
Στην περιοχή Γαυρίου της Άνδρου εγκατασταθήκανε Ιταλοί στο Γαύριο, με φυλάκιο στο Βιτάλι, στις Χάριτες – το χωριό που γεννήθηκα και ζούσα – και στο φάρο της Φάσσας «Μαρινιέροι» ( του Ναυτικού τους).
Γερμανοί με βαρειά πυροβόλα στο Γαύριο, με φυλάκια στο Φελλό, τον Άγιο Σώστη κανόνι και προβολέα, και τη Φάσσα που μετέτρεψαν σε οχυρό. Οι βιαιοπραγίες τους και ο τρόμος ήταν βαρύς.
Άρχισα τότε, ανοργάνωτος ακόμα, μέσα στο 1941, να καθοδηγώ τους συμπατριώτες μου αρσενικούς και θηλυκούς περισσότερο, πως να φυλάγονται και ν’ αποφεύγουν φιλίες με τους εχθρούς μας. Κάτι πληροφορήθηκε ένας Κάπολογ μαζί με ένα Καποράλε, Τζιοβάνι Πετράλια, με σταμάτησαν σ’ ένα δρόμο και με ένα πλακέ πιστόλι Μπερέττα στο αυτί μου, μου απάγγειλε το κατηγορώ του, που λίγα καταλάβαινα και με μαύρισε στα χαστούκια και κλωτσιές. Έτριξα τα δόντια μου, αλλ’ ήμουν ανήμπορος να εκδικηθώ.
Στο χειμώνα 42 με 43, έγινε το πρώτο ξεκίνημα για οργάνωση στο Ε.Α.Μ. στην περιοχή Γαυρίου, με τον Γιατρό Δημήτρη Πετρόχειλο – που καταδικάστηκε το 44 δις εις θάνατο από τους Γερμανούς-, τον Αποστόλη Ματσούκα, την φιλόλογο γυναίκα του, Τάκη Τσατήρη, Στάθη Φλώκο, Δημήτρη Κοζανίτη, Ε. Ταράση, εμένα και άλλους.
Το Ε.Α.Μ. στην Άνδρο δεν είχε πολιτικό χρώμα και θεωρείτο ΕΑΜίτης καθένας που δεν συνεργαζόταν με τους εχθρούς και δεν προξενούσε κακό στους συμπατριώτες , με προδοσίες και κλεψιές, δηλαδή το 999‰. Από άλλες αντιστασιακές οργανώσεις δεν έγινε παρουσία στο νησί. Σιγά-σιγά εξαπλώθηκε σ’ όλο το νησί, κυρίως τον χειμώνα 43-44, με τον ερχομό διμοιρίας Ελασιτών από την Εύβοια.
Τον χειμώνα, αρχές του 44, 3 Ελασίτες από την Εύβοια πέσανε τυχαία φάτσα με φάτσα στο Φελλό με 5 Γερμανούς που πήγαιναν στη Φάσσα, οπλισμένους με αυτόματα – ενώ άλλες φορές πήγαιναν από 3 γι΄ αντικατάσταση – και χτύπησαν με ριπή τους δύο Ελασίτες, Σταμάτη και Κατσώνη που σκοτώθηκαν. Άλλοι Ελασίτες πήραν είδηση και από ανταλλαγή πυρών από απόσταση τραυματίστηκε ένας Γερμανός ονόματι Χέλμους, ευτυχώς ελαφρά και δεν έγιναν αντίποινα από τους συνεργάτες τους που ήλθαν την άλλη μέρα από την Χαλκίδα.
Όλον αυτό το χρόνο ήμουν στο Ε.Α.Μ. και στην ομάδα του εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. Άνδρου.
Στις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη του 1944 ετοιμάζονται για αναχώρηση οι Γερμανοί της Φάσσας. Οι Εφεδροελασίτες του χωρίου μου πλησιάζομε και παρακολουθούμε την μεταφορά των υλικών τους από επιταγμένους δικούς μας. Για οπλισμό είχαμε … δυο δίκαννα…
Μόλις επιβιβάζονται στο καΐκι, τρέχομε στον Φάρο – Κάστρο με συρματοπλέγματα και νάρκες και προλάβαμε και κόψαμε συνδέσεις με σύστημα χειροβομβίδων και δυναμίτιδας που είχαν φτιάξει σε δύο σημεία, το ένα στην ταράτσα όπου και είχαν βάλει φωτιά σε στούπα ώστε να φτάσει στις 7 χειροβομβίδες που με την έκρηξή τους θα τραβούσαν κρίκο στις χειροβομβίδες που ήσαν επάνω στον κλωβό του φάρου και θα τον κατέστρεφαν. Έτσι σώσαμε τον φάρο από βέβαιη καταστροφή.
Παραλάβαμε έναν γερμανό που είχε αυτομολήσει με τον οπλισμό του (είχε πάει στο Βαρύδι στου Κ. Μουζάκη) και τον προωθήσαμε στην Εύβοια.
Σε μια βδομάδα περίπου φεύγουν οι γερμανοί του φυλακίου Αγ. Τριάδας Χώρας. Εμείς κρατάμε τους λόφους Δεξαμενή – Άγιο Σπυρίδωνα και παρακολουθούμε. Παραδίδεται αυτομόλως ο Αντιχιτλερικός διοικητής τους ( που ζει σαν Έλληνας εργαζόμενος στο Εμπορικό Ναυτικό κι έχει οικογένεια με Ελληνίδα). Ανατινάζουν τις εγκαταστάσεις τους και επιβιβάζονται σε καϊκι. Πηγαίνουν στο Κόρθι, βγαίνουν στη στεριά Αγία Αικατερίνη Κορθίου που είναι το καϊκι, να το χτυπίσουμε στα βρεχάμενα ώστε να μη μπορέσει να φύγει. Είναι 9 Σεπτέμβρη 1944 πριν βραδιάσει, 3 ώρες μέρα περίπου. Ανάβει μια γερή μάχη. Κάψαμε όσα πυρομαχικά είχαμε. Λύνουν τις άγκυρες, κάνουν πανιά να βγει από το νερό η χτυπημένη πλευρά και μας φεύγουν. Μένουν 4 στη στεριά που τους αιχμαλωτίζουμε. Τους μεταφέρνομε την επομένη στη χώρα και τους παραδίδομε σε καΐκι κομάντος που ήλθε να τους παραλάβει.
Εδώ τελειώνει η γραπτή εξιστόρησή του
(Προσωπικό αρχείο Ιωάννη Δ. Ρέρρα)
Ο παππούς μου και άλλοι Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης δεν έγραψαν ιστορία, είναι οι ίδιοι ιστορία της πατρίδας μας και ιδιαίτερα του τόπου μας. Αγωνίστηκαν ανιδιοτελώς για τα ιδανικά της πατρίδας μας, για την ελευθερία, επηρεασμένοι από τους ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Με εκφοβισμούς και απειλές κατά της ζωής τους και τέλος με φυλάκιση στα ξερονήσια της Μακρονήσου από τους καταδότες της εποχής με μόνη αιτία ότι ήταν Έλληνες πραγματικοί και δεν υποτάχθηκαν, δεν συμβιβάστηκαν, δεν προσκύνησαν, δεν πρόδωσαν. Αυτό δεν τους το συγχώρεσαν ποτέ και προσπάθησαν να τους εξαφανίσουν, αυτούς και τους απογόνους τους.
Ο Ιωάννης Ρέρρας ήταν παππούς μου. Είμαι περήφανη που είμαι εγγονή του. Για όσα αυτός μου δίδαξε από μικρό παιδί, για τις θυσίες που οφείλουμε στην πατρίδα και στην ελευθερία. Του υπόσχομαι ότι θα μεταλαμπαδεύσω τις αξίες του στα παιδιά μου, να αγωνιστούν κι αυτά για ένα καλύτερο αύριο.
Σας ευχαριστώ που με παρακολουθήσατε!
Κυρία πρόεδρε του Φιλοπρόοδου Ομίλου Γαυρίου, Συγχαρητήρια για την διοργάνωση της εκδήλωσης για την Ιστορία της Εθνική Αντίσταση στην Άνδρο 1941-1944, που γίνεται έστω και 80 χρόνια μετά. Είναι κάτι που είχε ζητήσει ο πάππους μου να γίνει, ΠΡΙΝ ΧΑΘΕΙ Η ΜΝΗΜΗ.
Κύριε Τσατήρη, Συγχαρητήρια για το βιβλίο του πατέρα σας, Δημήτριου Τσατήρη που σώζει τις μνήμες και την ιστορία του τόπου.
Συγχαρητήρια σε όλους τους ομιλητές.
Σας ευχαριστώ!
Μετά τιμής,
Μαρία Αγγελική Γρηγορίου
Πρόεδρος Δημοτικής Κοινότητας Γαυρίου
