Δημοτικό Συμβούλιο Δήμου Άνδρου 15/9/25. Θέμα 1ο: Γνωμοδότηση Δημοτικού Συμβουλίου σχετικά με την προωθούμενη Πολεοδομική ρύθμιση για την υποχρέωση κατασκευής στέγης στον παραδοσιακό οικισμό της Χώρας Άνδρου. Ομόφωνα ναι.
Η Χώρα της Άνδρου, ο τόπος που έχω επιλέξει να ζω τους δέκα τελευταίους μήνες, είναι ένας τόπος όπου η ιστορία, η τέχνη και η αρχιτεκτονική συνυφαίνονται με τρόπο μοναδικό. Η εικόνα της, η οποία αποτυπώνεται έντονα με μια βόλτα στον πεζόδρομο, στην Αγορά όπως λέμε, χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη νεοκλασικών αρχοντικών, παραδοσιακών κατοικιών και κυβιστικών όγκων που παραπέμπουν στην κυκλαδίτικη λιτότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου υπέρ της υποχρεωτικής κατασκευής στέγης στον παραδοσιακό οικισμό αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την προστασία και την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής ταυτότητάς της.
Η στέγη δεν είναι ένα απλό μορφολογικό στοιχείο, είναι σύμβολο πολιτισμού. Στη Χώρα, η παρουσία κεραμοσκεπών αρχοντικών δεν αποτελεί ξένο σώμα στην κυκλαδίτικη πραγματικότητα, αλλά ζωντανή μαρτυρία της ιστορικής διαδρομής του νησιού. Η άνθηση της ναυτιλίας και η εξωστρέφεια των κατοίκων έφεραν από τον 18ο και 19ο αιώνα νέα πρότυπα αισθητικής, που παντρεύτηκαν με την τοπική παράδοση. Έτσι, δημιουργήθηκε μια ιδιαίτερη σύνθεση, όπου ο αυστηρός κυβισμός των Κυκλάδων συνυπάρχει αρμονικά με τη στέγη που δίνει ζεστασιά, ρυθμό και πλαστικότητα στο δομημένο περιβάλλον.
Η επιβολή της υποχρεωτικής κατασκευής στέγης αποσκοπεί στην προστασία αυτού του μοναδικού συνδυασμού. Με την πάροδο των δεκαετιών, σε όλες τις Κυκλαδες, σε όλη την Ελλάδα, η άναρχη δόμηση και οι παρεμβάσεις χωρίς σεβασμό στην τοπική φυσιογνωμία απείλησαν και απειλούν να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα του τόπου μας. Η στέγη, με την υλικότητα του κεραμιδιού και τη γεωμετρία της, λειτουργεί ως συνεκτικό στοιχείο που επαναφέρει την αρμονία στον οικισμό και ενισχύει την αισθητική του συνέχεια.
Ο κυβισμός που κυριαρχεί στις Κυκλάδες αποτελεί αναμφίβολα ένα πανέμορφο αρχιτεκτονικό αποτύπωμα, ωστόσο στην Άνδρο δεν εξαντλείται σε επίπεδα δώματα και αυστηρούς όγκους. Το νησί είχε πάντα έναν πιο πλούσιο αρχιτεκτονικό χαρακτήρα. Η στέγη προσθέτει μια επιπλέον διάσταση, αναδεικνύει την ιδιαίτερη κοινωνική και ιστορική πορεία του τόπου και διαφοροποιεί τη Χώρα από τους άλλους κυκλαδίτικους οικισμούς, χωρίς να αναιρεί την κυκλαδίτικη ταυτότητα. Αντίθετα, την εμπλουτίζει και της δίνει ένα χαρακτηριστικό χρώμα που την καθιστά άμεσα αναγνωρίσιμη.
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου αντανακλά τη βούληση της τοπικής κοινωνίας να προστατεύσει αυτό το ιδιαίτερο μίγμα παράδοσης και ιστορίας. Η στέγη δεν επιβάλλεται ως ξένο στοιχείο, αλλά αναγνωρίζεται ως αναπόσπαστο μέρος της ανδριώτικης αρχιτεκτονικής ταυτότητας. Είναι το στοιχείο που δίνει στο μάτι του επισκέπτη την αίσθηση της συνέχειας, που ενώνει το χθες με το σήμερα, που διασφαλίζει ότι η Χώρα θα διατηρήσει το χαρακτήρα της ως ζωντανό μουσείο αρχιτεκτονικής.
Πέρα από την αισθητική, η στέγη έχει και πρακτικά οφέλη. Προσφέρει καλύτερη προστασία από τις καιρικές συνθήκες, βελτιώνει τη λειτουργικότητα των κατοικιών και αναδεικνύει τον οικισμό με τρόπο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης ζωής. Στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και της ενίσχυσης του πολιτιστικού τουρισμού, η Χώρα χρειάζεται μια εικόνα συνεκτική, που να εμπνέει σεβασμό και να προβάλλει την ταυτότητά της.
Η επιβολή της υποχρεωτικής στέγης δεν αναιρεί την κυκλαδίτικη λιτότητα, αντιθέτως, την εξευγενίζει μέσα από τη διακριτική σύνθεση με την αστική παράδοση της Άνδρου. Η Χώρα δεν είναι ένας ακόμα τυπικός κυκλαδίτικος οικισμός, είναι η πρωτεύουσα ενός νησιού με μακραίωνη ιστορία, με ιδιαίτερη κοινωνική δυναμική και με καλλιτεχνική ευαισθησία που αποτυπώνεται στα σπίτια, στις πλατείες και στους δρόμους της.
Η ομόφωνη απόφαση υπέρ της στέγης αποτελεί, τελικά, μια πράξη αυτογνωσίας και ευθύνης. Η Χώρα της Άνδρου διατηρεί έτσι το ιδιαίτερο και μοναδικό χρώμα της, το οποίο δεν είναι άλλο από τη γόνιμη συνύπαρξη του κυβισμού των Κυκλάδων με την ανθρωποκεντρική μορφή της κεραμοσκεπής. Μια απόφαση που τιμά το παρελθόν, προστατεύει το παρόν και εγγυάται ένα μέλλον όπου η Χώρα της Άνδρου θα παραμένει η αρχόντισσα του Αιγαίου.
Γιάννης Βαθυάς
