Η μαγειρική δεν είναι μόνο ανάγκη, δεν είναι απλώς πράξη επιβίωσης. Στο επίπεδο της οικογενειακής εστίας, η κουζίνα γίνεται ψυχολογικό καταφύγιο, τόπος φροντίδας, επικοινωνίας και σύνδεσης. Κάθε γεύμα που μαγειρεύεται και μοιράζεται μέσα στο σπίτι είναι μια μορφή αγάπης, μια σιωπηλή αλλά βαθιά πράξη που χτίζει σχέσεις και αναμνήσεις. Πώς μπορώ να ξεχάσω το κοτόπουλο με πατάτες στο φούρνο της γιαγιάς της Ανεζινιώς, στη Μήλο, ψημένο στο ηλεκτρικό φουρνάκι ΚΑΖΑ της εποχής. Τις θείες με τις αέρινες κινήσεις που δεν προλάβαινες να μπεις στο σπίτι και κάτι υπέροχο γευόσουν. Τολμώ να παριστάνω πως μαγειρεύω, τρομάρα μου.
Η φιλοξενία, από την άλλη, επεκτείνει αυτή τη ζεστασιά προς τους άλλους. Το τραπέζι δεν είναι απλώς χώρος κατανάλωσης αλλά χώρος συνάντησης, όπου ξένοι γίνονται φίλοι και οι φίλοι γίνονται οικογένεια. Η τροφή αποκτά υπεραξία, γίνεται μέσο επικοινωνίας, σύμβολο εμπιστοσύνης και μια μορφή πολιτισμού που ξεπερνά τον χρόνο. Γι’ αυτό λέμε πως το φαγητό είναι μνήμη. Δεν τρεφόμαστε μόνο με υλικά αγαθά, αλλά και με τις ιστορίες, τις μυρωδιές και τα συναισθήματα που συνοδεύουν κάθε συνταγή. Μαγειρεύοντας και μοιράζοντας, δημιουργούμε γέφυρες με το παρελθόν μας, με τους γύρω μας, με τον τόπο μας.
Αυτή ακριβώς η φιλοσοφία παίρνει σάρκα και οστά στην Άνδρο, μέσα από το Υβριδικό Φεστιβάλ Γαστρονομίας «Μικρά Αγγλία». Ένα φεστιβάλ που δεν περιορίζεται στο φαγητό, αλλά το αντιμετωπίζει ως πολιτισμό, ως αφήγηση και ως κοινότητα. Ένα φεστιβάλ που τιμά τη γυναικεία δημιουργικότητα, τη μνήμη και την ταυτότητα του τόπου, δίνοντας χώρο στη γεύση να μιλήσει για τον άνθρωπο και τη ζωή. Το Φεστιβάλ πραγματοποιείται υπό την Αιγίδα και Χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του Δήμου Άνδρου.
Η Άνδρος, το βορειότερο νησί των Κυκλάδων, δεν είναι γνωστή μόνο για τον πολιτισμό της, τα μονοπάτια της, τα αρχοντικά της και την πλούσια ναυτική της ιστορία. Είναι και ένας τόπος όπου η γεύση συναντά την παράδοση, όπου η μαγειρική γίνεται φορέας πολιτισμού, μνήμης και ταυτότητας. Μέσα από αυτή τη λογική γεννήθηκε το Υβριδικό Φεστιβάλ Γαστρονομίας Άνδρου «Μικρά Αγγλία», μια πρωτοβουλία που διοργανώνει με μεράκι και όραμα ο Σύλλογος Γυναικών Άνδρου, αναλαμβάνοντας να φέρει στο προσκήνιο τις γεύσεις του νησιού και τις ιστορίες που αυτές κουβαλούν.
Η επιλογή της ονομασίας «Μικρά Αγγλία» δεν είναι τυχαία. Το προσωνύμιο αυτό αποδόθηκε στην Άνδρο λόγω της έντονης ναυτικής δραστηριότητας που ανέδειξε το νησί σε κέντρο κοσμοπολιτισμού και οικονομικής ευμάρειας. Το φεστιβάλ έρχεται να δώσει νέο περιεχόμενο σε αυτό το όνομα, δείχνοντας πως η «Μικρά Αγγλία» δεν είναι μόνο μνήμη, αλλά και παρόν, ένα παρόν που στηρίζεται στις τοπικές παραδόσεις, στο φυσικό περιβάλλον και στη ζωντανή κοινότητα.
Στην καρδιά του φεστιβάλ βρίσκεται η ιδέα ότι κάθε γεύση είναι μια αφήγηση. Οι γυναίκες της Άνδρου, φορείς πολύτιμης γνώσης, μεταδίδουν στους επισκέπτες τεχνικές, μυστικά και αφηγήσεις που διατηρούνται από γενιά σε γενιά. Οι συμμετέχοντες δεν είναι απλοί θεατές. Φορούν ποδιά, μπαίνουν στην κουζίνα, κάθονται στο τραπέζι και γίνονται μέρος μιας συλλογικής εμπειρίας. Το φεστιβάλ δεν αφορά μόνο το τι τρώμε, αλλά και το πώς και με ποιους τρώμε. Στην Άνδρο, το τραπέζι είναι χώρος φιλοξενίας, μοιράσματος και συνύπαρξης, και αυτό ακριβώς το πνεύμα ζωντανεύει σε κάθε δράση.
Η καινοτομία του φεστιβάλ βρίσκεται στον υβριδικό του χαρακτήρα. Οι δράσεις υλοποιούνται ταυτόχρονα με φυσική παρουσία στο νησί αλλά και διαδικτυακά, μέσα από την πλατφόρμα Andros Cultural Paths. Έτσι, άνθρωποι που δεν μπορούν να ταξιδέψουν έχουν τη δυνατότητα να συνδεθούν από τον τόπο τους, να παρακολουθήσουν τις μαγειρικές επιδείξεις, να συμμετάσχουν σε συζητήσεις και να γνωρίσουν τον πολιτισμό της Άνδρου σε πραγματικό χρόνο. Η υβριδική μορφή δεν αποτελεί απλώς μια τεχνική διευκόλυνση, αλλά μια επιλογή που καθιστά το φεστιβάλ ανοιχτό και συμπεριληπτικό, διευρύνοντας το κοινό του και διαδίδοντας τον πολιτισμό της Άνδρου σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι το φεστιβάλ αναπτύσσεται σε θεματικές ενότητες, καθεμία από τις οποίες φιλοξενείται σε διαφορετικό μέρος του νησιού. Στη Χώρα της Άνδρου πραγματοποιείται η ενότητα «Η Ιστορία μαγειρεύεται στο Σαλόνι», μέσα σε αρχοντικά σπίτια που ανοίγουν τις πόρτες τους και φιλοξενούν γεύσεις συνδεδεμένες με το αστικό παρελθόν του νησιού. Στο Έξω Βουνί, το ορεινό χωριό με την αυθεντική ατμόσφαιρα, παρουσιάζεται η ενότητα «Μυρωδιές απ’ το κατώι, γεύσεις στην αυλή», μια εμπειρία που συνδέει το σπίτι, τις αποθήκες, τις αυλές και τις οικογενειακές μνήμες με την καθημερινή κουζίνα. Και τέλος, στο παραθαλάσσιο Μπατσί, το κοσμοπολίτικο ψαροχώρι του νησιού, ζωντανεύει η ενότητα «Το πιάτο μυρίζει Αιγαίο», όπου τα ψάρια και τα θαλασσινά έχουν την τιμητική τους, σε συνδυασμό με την αύρα της θάλασσας και τη θέα στο απέραντο γαλάζιο. Να σημειωθεί ότι προγραμματίζονται και άλλες σε μηνιαία βάση μέσα στο χειμώνα, η κάθε μία σε διαφορετικό μέρος της Άνδρου.
Οι θεματικές αυτές ενότητες συνθέτουν ένα μωσαϊκό που αναδεικνύει την πολυμορφία της ανδριώτικης κουζίνας και ταυτόχρονα ενώνει το νησί σε μια κοινή γιορτή. Κομβικός πυρήνας του φεστιβάλ είναι ο Σύλλογος Γυναικών Άνδρου, που εδώ και χρόνια δραστηριοποιείται με συνέπεια στην ανάδειξη και διατήρηση της τοπικής κληρονομιάς. Οι γυναίκες του συλλόγου αποτελούν ζωντανές βιβλιοθήκες γεύσης και μνήμης. Με τις δράσεις τους αναδεικνύουν το γυναικείο αποτύπωμα στη διατήρηση της παράδοσης, προσφέροντας στο φεστιβάλ γνησιότητα και ζεστασιά. Μέσα από τον Σύλλογο, η τοπική κοινωνία παίρνει ενεργό ρόλο. Οι ντόπιες μαγείρισσες διδάσκουν, οι οικογένειες ανοίγουν τα σπίτια τους, οι αγρότες και οι παραγωγοί φέρνουν τα προϊόντα τους στο τραπέζι. Δεν είναι τυχαίο ότι το φεστιβάλ χαρακτηρίζεται ως εμπειρία κοινότητας και όχι απλώς ως γαστρονομική εκδήλωση.
Πέρα από τη γαστρονομική διάσταση, το φεστιβάλ λειτουργεί ως εργαλείο κοινωνικής συνοχής και βιώσιμης ανάπτυξης. Στηρίζει τους τοπικούς παραγωγούς, προβάλλει τα ανδριώτικα προϊόντα, ενθαρρύνει την αγροδιατροφική και γυναικεία επιχειρηματικότητα και ταυτόχρονα δίνει μια νέα προοπτική στον τουρισμό του νησιού. Οι επισκέπτες δεν περιορίζονται στον ρόλο του καταναλωτή, αλλά μετατρέπονται σε μαθητές, συνομιλητές και συνοδοιπόρους της ανδριώτικης ζωής. Αυτή η βιωματική διάσταση δημιουργεί αναμνήσεις ανθεκτικές στον χρόνο και χτίζει δεσμούς με τον τόπο.
Το Υβριδικό Φεστιβάλ Γαστρονομίας Άνδρου «Μικρά Αγγλία» δεν είναι απλώς μια σειρά εκδηλώσεων γύρω από το φαγητό. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός που αναδεικνύει τον πολιτισμό της Άνδρου, δίνει βήμα στις γυναίκες και στις παραδόσεις τους, παντρεύει το τοπικό με το παγκόσμιο, το χθες με το σήμερα και αποδεικνύει πως η γαστρονομία μπορεί να είναι η γέφυρα που ενώνει τον άνθρωπο με τον τόπο, τη μνήμη με το μέλλον.
Γιάννης Βαθυάς
