Η αξία και η δύναμη του εθελοντισμού
Δεν σταματούν, ευτυχώς, οι καλές ειδήσεις στην Άνδρο. Διάβασα το πρωί μια πολύ όμορφη ιστορία την οποία νιώθω την ανάγκη να μεταφέρω και να αναλύσω. Πριν από λίγους μήνες, λοιπόν, στην Άνδρο, ένας αδέσποτος σκύλος, που αργότερα θα πάρει το χαριτωμένο όνομα Μεγάφωνος, βρέθηκε πεινασμένος και ταλαιπωρημένος να περιπλανάται μόνος. Χάρη στην ευαισθησία και τη δράση του πατέρα Ιακώβου, που δεν δίστασε να τον περιμαζέψει, να τον φροντίσει, ακόμη και να τον ταξιδέψει στην Αθήνα για να χειρουργηθεί, ο μικρός σκυλάκος απέκτησε ξανά ζωή, συντροφιά και αγάπη.
Ο πατέρας Ιάκωβος, όμως δεν περιορίζεται σε αυτό. Είναι εθελοντής σε πολλούς τομείς, από τη δασοπυρόσβεση έως τη στήριξη του Φιλοζωικού Σωματείου Άνδρου. Αυτή η συγκινητική ιστορία δεν είναι μόνο μια πράξη φιλοζωίας, αλλά ένα ζωντανό παράδειγμα του τι σημαίνει εθελοντισμός. Μια στάση ζωής που έχει ρίζες βαθιές στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, που συναντάται στην αρχαία Ελλάδα, αναγεννιέται στους μεγάλους θεσμούς, όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες, και που σήμερα παραμένει απαραίτητη για την κοινωνική συνοχή, την αλληλεγγύη και την πρόοδο.
Η έννοια της προσφοράς στον συνάνθρωπο και της ανιδιοτελούς συμμετοχής δεν είναι καινούρια. Στην αρχαία Ελλάδα, οι πολίτες είχαν έμφυτη την υποχρέωση της συμμετοχής στα κοινά, ήταν ζήτημα αρετής και τιμής. Ο όρος εθελοντής ίσως να μην υπήρχε με τη σημερινή του έννοια, αλλά οι πολίτες αναλάμβαναν με προσωπική δαπάνη και χωρίς υποχρεωτική ανταμοιβή διάφορες λειτουργίες, όπως τη χρηματοδότηση θεατρικών παραστάσεων ή την προετοιμασία αθλητών για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η ιδέα ότι η προσωπική προσφορά ενδυναμώνει το σύνολο και καλλιεργεί το ήθος ήταν θεμελιώδης. Παράλληλα, τα μεγάλα ιερά της εποχής στηρίζονταν σε πολίτες που αφιέρωναν χρόνο και κόπο για τη διοργάνωση εορτών, αγώνων και τελετών. Η συμμετοχή αυτή ήταν τιμητική, μια έμπρακτη απόδειξη ότι ο άνθρωπος γίνεται πραγματικά πολίτης όταν δίνει κάτι από τον εαυτό του.
Η Ελλάδα του 21ου αιώνα βίωσε ξανά την αξία του εθελοντισμού με τον πιο έμπρακτο τρόπο το καλοκαίρι του 2004, όταν φιλοξένησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Αθήνα. Περισσότεροι από σαράντα πέντε χιλιάδες εθελοντές συμμετείχαν ενεργά, προσφέροντας τον χρόνο, τις δεξιότητες και τον ενθουσιασμό τους για να πραγματοποιηθεί με επιτυχία ένα γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας. Νέοι, ηλικιωμένοι, εργαζόμενοι, φοιτητές, άνθρωποι από την Ελλάδα και το εξωτερικό φόρεσαν τα ίδια μπλουζάκια και δούλεψαν ώμο με ώμο, χωρίς οικονομικό όφελος, αλλά με μια αίσθηση ότι αποτελούν μέρος μιας ιστορικής στιγμής. Η συμβολή τους δεν ήταν απλώς πρακτική. Έστειλε το μήνυμα ότι η συλλογική προσπάθεια και η προθυμία για ανιδιοτελή δράση μπορούν να αναδείξουν την καλύτερη πλευρά μιας κοινωνίας. Ακόμα και σήμερα, πολλοί θυμούνται εκείνη την εμπειρία ως μια από τις πιο ουσιαστικές της ζωής τους, γιατί μέσα από τον εθελοντισμό ένιωσαν πως έγιναν μέρος ενός οράματος που ξεπερνούσε τα στενά όρια της καθημερινότητας.
Στη σύγχρονη κοινωνία, οι ανάγκες είναι πολλές και πολυδιάστατες. Οι φυσικές καταστροφές, οι κοινωνικές ανισότητες, η κλιματική κρίση, η φροντίδα των αδέσποτων ζώων, η στήριξη ευάλωτων ομάδων, όλα απαιτούν ανθρώπους που θα προσφέρουν χωρίς να προσδοκούν άμεσο όφελος. Ο εθελοντισμός δεν είναι απλώς φιλανθρωπία. Είναι μια πράξη κοινωνικής ευθύνης. Ο εθελοντής δεν λυπάται τον άλλον, αντίθετα τον αναγνωρίζει ως ισότιμο μέλος της κοινωνίας και επενδύει χρόνο και κόπο για να βελτιώσει την κοινή ζωή.
Στην Άνδρο, η ανάγκη αυτή έγινε πράξη και το 2015, όταν, εξαιτίας του μεγάλου αριθμού αδέσποτων ζώων, ιδρύθηκε από μια μικρή ομάδα φιλόζωων το Φιλοζωικό Σωματείο Άνδρου. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ή ασήμαντο ότι σ αυτή την προσπάθεια πρωταγωνίστησε και πρωταγωνιστεί η σημερινή πρόεδρος και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου. Το Σωματείο νομιμοποιήθηκε το 2017 και μέσα σε αυτά τα χρόνια έχει δημιουργήσει έναν αξιοπρεπή και ασφαλή χώρο, όπου φιλοξενούνται τα αδέσποτα σκυλιά μέχρι να βρουν οικογένεια. Χάρη στη φροντίδα των εθελοντών, περίπου 500 σκυλιά έχουν υιοθετηθεί. Παράλληλα, το Σωματείο έχει πραγματοποιήσει στειρώσεις, εμβολιασμούς και νοσηλείες σε γάτες σε όλο το νησί, σε συνεργασία με τον Δήμο Άνδρου και την Υπηρεσία Αδέσποτων Ζώων Συντροφιάς. Μάλιστα, από 1 έως 7 Νοεμβρίου θα υλοποιηθεί μια μεγάλη δράση συλλογής και στείρωσης άγριων γατιών. Το έργο αυτό είναι γνωστό πλέον και στο εξωτερικό, προσελκύοντας εθελοντές από την Ευρώπη, που ταξιδεύουν στην Άνδρο για να βοηθήσουν. Το ίδιο συμβαίνει και με τον ΣΕΔΑ που είναι πανταχού παρών, τόσο στον τομέα της πρόληψης όσο και της αντιμετώπισης ζητημάτων που προκύπτουν.
Αυτή η πολυσχιδής δράση δείχνει τον ορισμό του εθελοντισμού. Την ανιδιοτελή, συνεχή προσφορά εκεί όπου υπάρχει ανάγκη. Μπορεί να κουράζει σωματικά, ψυχολογικά και οικονομικά, αλλά φέρνει μαζί της την ικανοποίηση ότι αλλάζει ζωές, τόσο των ζώων όσο και των ανθρώπων.
Ο εθελοντισμός έχει ανεκτίμητη αξία όχι μόνο για τους αποδέκτες, αλλά και για τους ίδιους τους εθελοντές. Καλλιεργεί την αλληλεγγύη, αφού ο εθελοντής μαθαίνει να βλέπει τον κόσμο μέσα από τα μάτια του άλλου. Ενδυναμώνει την κοινότητα, γιατί όταν οι άνθρωποι δρουν μαζί δημιουργούνται ισχυρότεροι κοινωνικοί δεσμοί. Προσφέρει προσωπική ανάπτυξη, αφού η συνεργασία, η ομαδικότητα και η αντιμετώπιση προκλήσεων οδηγούν σε ανάπτυξη δεξιοτήτων. Και τέλος, εμπνέει το παράδειγμα. Όπως ο πατέρας Ιάκωβος ή οι εθελοντές του Φιλοζωικού Σωματείου Άνδρου εμπνέουν με τις πράξεις τους, έτσι κάθε εθελοντής γίνεται φορέας έμπνευσης για άλλους.
Η ιστορία του Μεγάφωνου, του πατέρα Ιακώβου και του Φιλοζωικού Σωματείου Άνδρου μας θυμίζει ότι ο εθελοντισμός δεν είναι μεγάλα λόγια, αλλά μικρές και μεγάλες πράξεις που αλλάζουν ζωές. Από την αρχαία Ελλάδα έως τους Ολυμπιακούς του 2004 και μέχρι τη σημερινή Άνδρο, η προσφορά στον άλλον παραμένει ο πυρήνας που κρατά την κοινωνία ζωντανή και ακμαία.
Σε έναν κόσμο όπου συχνά κυριαρχεί η ατομικότητα, ο εθελοντισμός μάς καλεί να γίνουμε κομμάτι ενός μεγαλύτερου όλου, να επαναφέρουμε στο κέντρο της ζωής μας την αξία της κοινότητας και να θυμηθούμε ότι η αγάπη και η ανιδιοτελής προσφορά σώζουν ζωές.
Γιάννης Βαθυάς
