Από τα νησιά του Αιγαίου ως τα Κανάρια, η Ευρώπη χρειάζεται κοινή στρατηγική για βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή και δίκαιη πρόσβαση όλων των νησιών στις ευκαιρίες του μέλλοντος.Η Νησιωτικότητα θα πρέπει να λειτουργήσει ως Πυλώνας Ενότητας και Ανάπτυξης.
Η νησιωτικότητα δεν είναι μια γεωγραφική ιδιαιτερότητα· είναι ένας ζωντανός θεσμός κοινωνικής συνοχής, πολιτιστικής ταυτότητας και βιώσιμης ανάπτυξης.
Στον ελληνικό και ευρωπαϊκό χώρο, εκφράζει την ανάγκη οι νησιωτικές κοινωνίες να συμμετέχουν ισότιμα στην οικονομική και πολιτική ζωή, με πολιτικές προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες τους.
Τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν το σύνορο δύο πολιτισμών — της Ευρώπης και της Ανατολής — αλλά και σημείο συνάντησης ανθρώπων, πολιτισμών και ιδεών. Σε αυτά αποτυπώνονται με τον πιο έντονο τρόπο οι προκλήσεις της σύγχρονης Ευρώπης: η ανάγκη για ασφάλεια και συνεργασία, η δημογραφική πίεση, η κλιματική κρίση και η ανισότητα στην πρόσβαση σε υποδομές και υπηρεσίες.
Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνοχής (Cohesion Policy), θεμελιωμένη στο άρθρο 174 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, αναγνωρίζει ρητά την ιδιαιτερότητα των νησιών. Ωστόσο, η πρακτική εφαρμογή της παραμένει αποσπασματική. Ήρθε η ώρα να διαμορφωθεί ένα ενιαίο “Νησιωτικό Κεκτημένο”, το οποίο θα εξασφαλίζει σταθερή χρηματοδότηση, στοχευμένες πολιτικές και θεσμική εκπροσώπηση των νησιών στα ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων.
Πολιτικές Πρωτοβουλίες για την Εφαρμογή της Νησιωτικότητας:
1. Ενσωμάτωση της Νησιωτικής Διάστασης σε όλες τις ευρωπαϊκές πολιτικές, από το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο έως την Κοινή Αγροτική Πολιτική.
2. Αξιοποίηση των προγραμμάτων Interreg και ESPON για τη διασυνοριακή συνεργασία και τη χωρική ανάλυση νησιωτικών περιοχών, με έμφαση στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
3. Σύνδεση των νησιών με το Ευρωπαϊκό Green Deal, προωθώντας την κυκλική οικονομία και την προστασία της βιοποικιλότητας.
4. Ενίσχυση της Πρωτοβουλίας “Smart Islands”, ώστε τα ελληνικά νησιά να μετατραπούν σε πρότυπα βιώσιμης διαχείρισης ενέργειας, νερού, απορριμμάτων και μεταφορών.
5. Στοχευμένες φορολογικές και επενδυτικές πολιτικές σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ERDF) και το Ταμείο Συνοχής, για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας.
6. Δημιουργία Ευρωπαϊκού Δικτύου Νησιωτικών Αυτοδιοικήσεων, που θα επιτρέπει κοινές δράσεις, τεχνική υποστήριξη και θεσμική φωνή των νησιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τα νησιά δεν είναι απομονωμένα σημεία στον χάρτη, αλλά πυλώνες πολιτισμού, τουρισμού και βιώσιμης προόδου. Η Ευρώπη χωρίς τα νησιά της είναι μια ήπειρος χωρίς τα σύνορά της — και χωρίς την ψυχή της. Η νησιωτικότητα πρέπει να αποτελεί βασική οικονομική και γεοπολιτική προτεραιότητα.
Η Ελλάδα, με το μοναδικό της νησιωτικό δυναμικό, μπορεί να γίνει η ηγέτιδα φωνή που θα αναδείξει τη νησιωτικότητα ως στρατηγικό πλεονέκτημα της Ευρώπης του 21ου αιώνα.
Κυριάκος Αθ. Θωμάς
