” Η δημόσια συζήτηση οφείλει να διέπεται από αρχές” του Γιάννη Βαθυά
Η πιο απλή μονάδα της ανθρώπινης έκφρασης και ταυτόχρονα η πιο ισχυρή. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι ο μέσος άνθρωπος γνωρίζει περίπου 20.000-35.000 λέξεις και χρησιμοποιεί καθημερινά μόνο ένα μικρό κλάσμα τους. Όμως δεν είναι ο αριθμός των λέξεων που καθορίζει τον άνθρωπο, είναι ο τρόπος που τις χρησιμοποιεί. Οι λέξεις μπορούν να χτίσουν, μπορούν όμως και να γκρεμίσουν. Μπορούν να θεραπεύσουν, αλλά και να πληγώσουν βαθιά. Και πάντα, χωρίς εξαίρεση, αποτυπώνουν εμάς τους ίδιους που τις χρησιμοποιούμε.
Αφορμή για αυτές τις σκέψεις αποτελεί η πρόσφατη δημόσια τοποθέτηση του Δημάρχου Άνδρου, Θεοδόση Σουσούδη, σχετικά με την τελεσίδικη δικαστική απόφαση που τον δικαίωσε απέναντι σε δημοσιεύματα. Μια υπόθεση που κράτησε πάνω από μια δεκαετία και άγγιξε τις πιο ευαίσθητες περιοχές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Την υπόληψη, την οικογένεια, την προσωπικότητα, τον καθημερινό αγώνα ενός ανθρώπου που καλείται να υπηρετεί έναν τόπο και τους πολίτες του.
Ως συνεργάτης του Δημάρχου, έχω δει από κοντά τη φθορά που προκαλείται. Όχι η πολιτική κριτική, αυτή είναι όχι μόνο θεμιτή, αλλά και απαραίτητη. Μιλώ για την οργανωμένη, συστηματική, επίμονη προσπάθεια απαξίωσης. Για τις λέξεις που γράφονται όχι για να ενημερώσουν, αλλά για να πληγώσουν. Για τις λέξεις που δεν είναι προϊόν γνώσης ή έρευνας, αλλά σκοπιμότητας να θιγεί κάποιος.
Σε αυτό το περιβάλλον, η Δικαιοσύνη λειτούργησε όχι ως εργαλείο εκδίκησης, αλλά ως καταφύγιο αξιοπρέπειας. Η απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών δεν αφορά μόνο μια προσωπική διαμάχη. Αφορά κάτι βαθύτερο, την υπενθύμιση ότι η δημόσια συζήτηση οφείλει να διέπεται από αρχές. Από ήθος, από σεβασμό, από τη βασική ανθρώπινη ανάγκη να προστατεύεται η αλήθεια.
Η Άνδρος είναι ένας τόπος πολιτισμού. Ένας τόπος ιστορίας, παιδείας και κοινωνικής συνοχής. Δεν της αξίζει ένας δημόσιος λόγος πέραν των ορίων της αξιοπρέπειας. Στην πραγματικότητα, τέτοιες πρακτικές δεν αξίζουν σε καμία κοινωνία, πόσο μάλλον σε μια μικρή νησιωτική κοινότητα, όπου οι άνθρωποι γνωρίζουν ο ένας τον άλλον με το μικρό τους όνομα και όπου η κάθε λέξη, κυριολεκτικά, έχει μεγαλύτερο βάρος.
Κάθε φορά που ένα ψέμα γράφεται, αφήνει ένα σημάδι. Κάθε φορά που η αλήθεια παραποιείται, τραυματίζει όχι μόνο τον στόχο της, αλλά και τον δημόσιο λόγο συνολικά. Υπονομεύει την εμπιστοσύνη, δηλητηριάζει τις σχέσεις, διαβρώνει τις αξίες που κρατούν μια κοινωνία ενωμένη. Και το χειρότερο, συνηθίζεται.
Όμως η δικαστική απόφαση έστειλε ένα διαφορετικό μήνυμα. Ότι δεν είναι όλα επιτρεπτά. Ότι η δημόσια κριτική έχει όρια. Ότι η ελευθερία έκφρασης δεν μπορεί να γίνεται άλλοθι. Ότι οι λέξεις, ακριβώς επειδή είναι τόσο ισχυρές, έχουν και συνέπειες.
Ως άνθρωποι και ως κοινωνία έχουμε καθήκον να υπερασπιζόμαστε όχι μόνο τη δική μας αξιοπρέπεια, αλλά και το επίπεδο της κοινής ζωής. Στην πολιτική, στην δημοσιογραφία, στην καθημερινότητά μας, οφείλουμε να είμαστε συνεπείς στις ίδιες αρχές. Στον σεβασμό, στην αλήθεια, στη δεοντολογία, στη διάκριση.
Γιατί οι λέξεις που επιλέγουμε να χρησιμοποιούμε αποκαλύπτουν ποιοι είμαστε. Μπορούμε να έχουμε χιλιάδες λέξεις στη διάθεσή μας, αλλά τελικά οι λίγες που λέμε με ήθος έχουν μεγαλύτερη δύναμη από όλες τις άλλες.
Η πρόσφατη δικαστική δικαίωση του Δημάρχου, Θεοδόση Σουσούδη, δεν αποτελεί τέλος, αποτελεί υπενθύμιση. Υπενθύμιση ότι ο δημόσιος διάλογος απαιτεί ευθύνη και ότι, όσο κι αν καθυστερήσει, η αλήθεια έχει τρόπο να αναδεικνύεται. Μπορεί οι ψευδείς λέξεις να κάνουν θόρυβο, αλλά οι αληθινές αντέχουν στον χρόνο.
Η Άνδρος αξίζει να προχωρήσει μπροστά με καθαρό βλέμμα και καθαρό λόγο. Με πολιτική αντιπαράθεση που παράγει, όχι που καταστρέφει. Με δημοσιογραφία που τιμά την αποστολή της, όχι που την υπονομεύει. Με πολίτες που επιλέγουν να μιλούν με ευθύνη, γνωρίζοντας πως κάθε λέξη, είτε των 20.000 είτε των 10, έχει σημασία.
Γιατί στο τέλος, όπως αποδείχθηκε και τώρα, η αλήθεια δεν χρειάζεται πολλές λέξεις. Μόνο τις σωστές.
Γιάννης Βαθυάς
