«Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»
Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας Άνδρου.
Συνεχίζεται και κατά τη φετινή σχολική χρονιά (2025–2026) το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά» στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας Άνδρου. Συγκεκριμένα, την Πέμπτη 4 Δεκεμβρίου 2025 το πρόγραμμα παρακολούθησαν οι μαθητές της Ε΄ και της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Χώρας Άνδρου.
Κατά το τρέχον σχολικό έτος, το πρόγραμμα απευθύνεται, με μικρές προσαρμογές, και σε μαθητές Γυμνασίου. Οι μαθητές της Β΄ και της Γ΄ τάξης του Εμπειρίκειου Γυμνασίου Χώρας Άνδρου είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2025.
Επίκεντρο του εκπαιδευτικού προγράμματος αποτελεί ένα μοναδικό έκθεμα του Αρχαιολογικού Μουσείου,
η «Χάρτα του Ρήγα». Από το σπουδαίο αυτό έργο χαρτογραφίας του 18ου αιώνα διασώζονται σήμερα 39 αντίτυπα στην Ελλάδα και 19 στο εξωτερικό.
Η αξιοποίηση της Χάρτας σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα διατυπώθηκε ως ιδέα το 2021, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ωστόσο, καθώς η Χάρτα εντάχθηκε στην επετειακή έκθεση της Εφορείας Αρχαιοτήτων στη Μύκονο με τίτλο «Το Αρχιπέλαγος φλέγεται», η υλοποίηση της εκπαιδευτικής δράσης μετατέθηκε χρονικά.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με τον τίτλο «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά», έχει ως στόχο να συστήσει στους μαθητές την Χάρτα και να αναδείξει τη σημασία της ελεύθερης σκέψης, προβάλλοντας τις ανυπότακτες ιστορικές προσωπικότητες του δημιουργού της Ρήγα Βελεστινλή και του ανδριώτη Θεόφιλου Καΐρη, που έφερε ένα αντίτυπο της στο νησί.
Μόλις έφτασαν τα παιδιά, τα υποδέχτηκαν οι αρχαιολόγοι και με ερωταποκρίσεις παρουσίασαν τη Χάρτα στους μαθητές. Έπειτα, πέρασαν στο μικρό χώρο περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου και παρατήρησαν τα διοράματα με playmobil που αναπαριστούν σκηνές από τη ζωή του Ρήγα και του Καΐρη.
Στο μικρό αυτό χώρο αντήχησε ο Θούριος του Ρήγα, ενώ τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν από τα αυθεντικά όπλα του Καΐρη, που γενναιόδωρα παραχώρησε η απόγονός του, κ. Ειρήνη – Ευανθία Καΐρη-Γιαννουλοπούλου, καθώς και από το αντίγραφο του ημερολογίου του Ολύμπου.
Έπειτα χωρίστηκαν σε ομάδες, φόρεσαν τις κονκάρδες τους και ήρθε η ώρα των παιχνιδιών: κυνήγι θησαυρού, ώστε να γνωρίσουν οι μαθητές εκθέματα του μουσείου, επιδαπέδια puzzle με τις Κυκλάδες, όπως απεικονίζονται στην Χάρτα, σταυρόλεξο με τις βασικές έννοιες και ονόματα του προγράμματος, φυλλάδιο για ελεύθερη “χαρτογραφική” δημιουργία. Ο ευγενής ανταγωνισμός ζωντάνεψε με παιδικές φωνές τις αίθουσες του Μουσείου.
Οι δάσκαλοι είχαν ήδη προετοιμάσει τους μαθητές και συμμετείχαν με τις πολύτιμες οδηγίες τους στο πρόγραμμα που υλοποιούν οι αρχαιολόγοι. Στο τέλος, τα παιδιά ερμήνευσαν και σχολίασαν το σύνθημα της δράσης «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά», ένα μήνυμα πάντα επίκαιρο για νέους και για μεγαλύτερους και ακολούθησε η απονομή του βραβείου της τάξης για να θυμίζει στο χώρο του σχολείου, πλέον, την επίσκεψη και το Μουσείο.
Αφού έφυγαν οι μαθητές οι επιμελήτριες αρχαιολόγοι της Άνδρου, Σταυρούλα Παπανικολοπούλου και Ελένη Καλάβρια μας πληροφόρησαν πως “οι συλλέκτες και δημιουργοί playmobil Άγγελος Γιακουμάτος και Βασιλική Φατή αφιλοκερδώς και με πολύ ενθουσιασμό δημιούργησαν τα διοράματα για την έκθεση αυτή και μάλιστα κάποια τμήματα σκηνικού και κάποιες φιγούρες παρήχθησαν μέσω τρισδιάστατης εκτύπωσης στη Γαλλία.
Ο Άγγελος και η Βασιλική έγιναν ευρύτερα γνωστοί με την μεγάλη έκθεση διοραμάτων στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο με τίτλο “Το ’21 αλλιώς: Η Ελληνική Επανάσταση με φιγούρες και διοράματα PLAYMOBIL” όπου είδαμε τη δουλειά τους και μας γεννήθηκε η ιδέα να κάνουμε κάτι σχετικό για τη Χάρτα του Ρήγα στην Άνδρο. Οι μαθητές υποδέχονται πολύ θετικά το πρόγραμμα, γεγονός που μας δίνει προοπτική και για επόμενες εκπαιδευτικές δράσεις. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα μπορούν να παρακολουθήσουν μαθητές τόσο της Άνδρου, αλλά και από σχολεία εκτός του νησιού, ερχόμενοι σε επικοινωνία με το Μουσείο Άνδρου (τηλ. 2282029134)”. Η δράση θα συνεχιστεί και την επόμενη χρονιά.
Η περιοδική έκθεση είναι ανοιχτή για το κοινό στο ωράριο λειτουργίας του Μουσείου Χώρας χωρίς επιπλέον χρέωση και δωρεάν για τα παιδιά.
Ιδέα, κείμενα, μουσειολογικός σχεδιασμός:
Στ. Παπανικολοπούλου – Ελ. Καλάβρια, Αρχαιολόγοι ΕΦΑ Κυκλάδων
Δημιουργία διοραμάτων playmobil: Άγγελος Γιακουμάτος και Β. Φατή
Συντήρηση, στήσιμο, αρχειακή έρευνα:
Ι. Π. Σταϊκόπουλος, Προϊστάμενος Τμήματος Συντήρησης ΕΦΑ Κυκλάδων
Συντήρηση Χάρτας: Ι. Στεφανή, Συντηρήτρια Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου
Μουσειογραφικός και γραφιστικός σχεδιασμός, παραγωγή και εγκατάσταση εκθεσιακού και εποπτικού υλικού: Easy Dot, Μαργαρίτα Δρίλλια
Λεζάντες εικόνων:
- Η παρουσίαση της Χάρτας του Ρήγα από τις αρχαιολόγους.
- Οι μαθητές, μέσα από τη σύνθεση του παζλ με τις Κυκλάδες του Ρήγα, εξοικειώνονται με τη γεωγραφία και το έργο του.
- Ο Ρήγας με Έλληνες αγωνιστές τραγουδούν τον Θούριο, σύνθεση εμπνευσμένη από τον πίνακα του Peter von Hess “Ο Ρήγας εξάπτει τον προς ελευθερίαν των Ελλήνων έρωτα”.
- Τα διοράματα του Θεόφιλου Καΐρη: Ο Καΐρης κρατά ημερολόγιο κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ολύμπου τον Μάρτιο του 1822 και διδάσκει στο Ορφανοτροφείο που ίδρυσε στην Άνδρο.
- O Νέος Ανάχαρσης ξεκινά το ταξίδι του στην Ελλάδα, δίπλα στο βιβλίο του Ζαν Ζακ Μπαρτελεμύ με τίτλο «Το ταξίδι του Νέου Ανάχαρση στην Ελλάδα».
