Η κοινωνία φαίνεται να είναι έρμαιο των καταστάσεων… του Λεωνίδα Καμπάνη, προέδρου Καϊρείου Βιβλιοθήκης

Η κοινωνία φαίνεται να είναι έρμαιο των καταστάσεων, ενώ καθημερινά μας δίνεται η ευκαιρία να αναλάβουμε τις ευθύνες. Μήπως όμως έχουμε χάσει τη θέληση και το απαιτούμενο σθένος;  Ένα παράδειγμα:

Η αντιπαράθεση για το θέμα της ανεξέλεγκτης εξάπλωσης ανεμογεννητριών σε νησιά και βουνά της Ελλάδας, αλλά και στην Ευρώπη, έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Δεν υπάρχει πια ουσιαστικός διάλογος ενώ η μονότονη επανάληψη των ίδιων πάντα ασυμβίβαστων επιχειρημάτων έχει εξαντλήσει και απομακρύνει και τους πλέον καλοπροαίρετους ακροατές.

Αυτό συμβαίνει σε κάθε αντιπαράθεση όπου η πολιτική και οικονομική δύναμη της μιας πλευράς είναι τόσο σημαντικά μεγαλύτερη της άλλης, ώστε μπορεί – άσχετα με τη βαρύτητα ή την ορθότητα των εκατέρωθεν θέσεων – να την εξαντλήσει.
Χαρακτηριστικές είναι οι καμπάνιες των βιομηχανιών καπνού και ζάχαρης, οι οποίες καθυστέρησαν επί δεκαετίες τη λήψη μέτρων προστασίας των καταναλωτών, με ανυπολόγιστο κόστος για την κοινωνία.

Μόνη η πολιτεία έχει το κύρος να δώσει λύση προς όφελος της κοινωνίας εν γένει – αυτός εξ’ άλλου είναι ο ρόλος της.
Προϋπόθεση για να λειτουργήσουν οι δημοκρατικές διαδικασίες – που μόνες αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε συμβιβασμό με ελάχιστο σχετικό κόστος και μέγιστο σχετικό κέρδος για όλους – είναι: πολίτες, “συμφέροντα” και πολιτεία να παίξουν συνειδητά, υπεύθυνα και με διαφάνεια τους προκαθορισμένους ρόλους τους.
Στην πράξη όμως αυτό δε συμβαίνει. Ερήμην της πολιτείας, οι πολίτες και τα “συμφέροντα” αντιμάχονται, με περιττή σπατάλη χρόνου, πόρων και ενέργειας, για να καταλήξουν κάποτε σε κάποιον συμβιβασμό, που δε θα ικανοποιεί κανέναν και θα είναι σίγουρα υποδεέστερος του ιδανικού.

Προτείνω εδώ ένα θεωρητικό μοντέλο που λαμβάνει υπ’ όψη τις βασικές θέσεις της κάθε πλευράς και επαναθέτω το ερώτημα σε κάπως διαφορετική μορφή.
Εύχομαι με αυτό να ενθαρρύνω το ενδιαφέρον σας σε ένα πρόβλημα που αφορά όλους μας, ανεξάρτητα του βαθμού εμπλοκής καθενός.
Δε δίνω απαντήσεις, ελπίζω όμως να βοηθώ στο να είναι πιο ξεκάθαρα και ουσιαστικά τα ερωτήματα.

Ας υποθέσουμε πως:
– η βιομηχανία αιολικής ενέργειας υπόσχεται σε καθέναν που βλάπτεται από τις εγκαταστάσεις της να του παρέχει εσαεί τζάμπα ηλεκτρικό ρεύμα
– οι “αντιρρησίες” δέχονται πως αυτή είναι η καταλληλότερη λύση για όλα τα ενεργειακά προβλήματα της ανθρωπότητας και πως κάθε θυσία που τους ζητείται να κάνουν θα έχει πολλαπλάσιο κέρδος για την ανθρωπότητα.
– και οι δύο πλευρές ομολογούν πως η εφαρμογή της προτεινόμενης ενεργειακής στρατηγικής ενδέχεται να
προκαλέσει σημαντικές, μη-αναστρέψιμες ζημιές στην πανίδα, το τοπίο και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων των περιοχών
εφαρμογής.
Στην περίπτωση αυτή:
Έχουν πράγματι αξία οι θυσίες;
Επαρκούν οι αντισταθμίσεις;
Υπάρχει ιδανικός συμβιβασμός, ή μήπως οφείλουμε να συνεχίσουμε να ψάχνουμε καταλληλότερες λύσεις;

Εγώ ξέρω πια είναι η θέση μου και μπορώ να την υποστηρίξω.

Ο καθένας μπορεί να ισχυρισθεί πως το θέμα δεν τον αφορά. Εάν όμως καταστραφεί το χωριό, το νησί ή το τοπίο που όλο το χειμώνα ονειρεύεται όταν θυμάται τις καλοκαιρινές διακοπές και αναγκασθεί να αναθεωρήσει τη στάση του, θα έχει χάσει την ευκαιρία να κάνει κάτι για αυτό.

Όταν πάλι η κοινή γνώμη αδιαφορήσει για τη δική του ανάγκη θα πρέπει με τη σειρά του, ανήμπορος, να χαμηλώσει το κεφάλι.

Λεωνίδας Καμπάνης,

πρόεδρος  Διοικητικού Συμβουλίου Καϊρείου Βιβλιοθήκης