“Αναθεματίστρα” λέγεται μία τοποθεσία της Άνδρου, παρά το οροπέδιον Τρανό Καμπί του όρους Πετάλου, όπου βρίσκεται μέγας σωρός από πέτρας που ερρίφθησαν περί τα μέσα του παρελθόντος αιώνος, προς αναθεματισμόν ενός συμβολαιογράφου ονόματι Χαλά ή Περάτσα και των συνενόχων του, οι οποίοι επλαστογράφησαν ψευδή ομόλογα εις βάρος των κατοίκων του Αρνά, δια ποσά που ουδέποτε είχον λάβει
Επειδή παρά τας διαμαρτυρίας των φερομένων ως οφειλετών ουδέν κρατικόν μέτρον ελείφθη, οι αδικηθέντες εξανέστησαν, κατεδίωξαν τους πλαστογράφους, έκαυσαν εντός της οικίας του ζωντανόν τον συμβολαιογράφον και την οικογενειάν του και εφόνευσαν αρκετούς συνενόχους του, αναθεματίσαντες έπειτα αυτούς.
Ο κατ’ εντολήν της τότε κυβερνήσεως μεταβάς επί τόπου νομάρχης Κυκλάδων ευρέθη προ αδυναμίας προς λήψιν μέτρων, θεωρούνται δε τα γεγονότα της Αναθεματίστρας ως χαρακτηριστική περίπτωσις επιβολής λυντσίου νόμου (βλ. λ.)
Από τον αναγνώστη της Εβδομαδιαίας Εγκυκλοπαιδικής Επιθεώρησης “Ο Ήλιος” του 1949, Κώστα Λουκίσα
Ο Λύντσιος Νόμος
έχει την καταγωγήν του εξ Αμερικής. Ενοούμεν δε δια τούτου την σύντομον διαδικασίαν καθ’ ήν αυτός ο λαός τιμωρεί αμέσως άνευ προσφυγής εις το δικαστήριον τον συλλαμβανόμενον επ’ αυτοφόρω εγκλήματι, ως εγένετο το πρώτον εν Καρολίνη της Αμερικής κατά διαταγήν του διοικούντος εκεί Lynch.
Εξ ού έλαβε και το όνομα.
Για να αποκατασταθεί μερικώς η αλήθεια, για το γεγονός που αναφέρεται στο λήμμα “Αναθεματίστρα” της εγκυκλοπαίδειας Ήλιος, μεταφέρω τις εξής πληροφορίες. Έψαξα στους απογόνους της οικογένειας Χαλά ή Περάτσα -καμμιά σχέση με το δικό μου γενεαλογικό δένδρο- και μου μεταφέρθηκε ότι πράγματι υπήρξε ένας δήμαρχος από την οικογένεια αυτή, στα μέσα του περασμένου αιώνα, που πλαστογράφησε ότι του χρωστάνε χρήματα και ότι τον σκότωσαν οι αγανακτησμένοι υποτιθέμενοι χρεώστες του. Μέχρι εκεί. Δεν έκαψαν το σπίτι του και φυσικά δεν τον αναθεμάτισαν στο Τρανό Καμπί. Η αναθεματίστρα που αναφέρεται στο λήμμα, δεν ήταν τίποτα άλλο από ένα μεγάλο σωρό από πέτρες, δίπλα ακριβώς από το εκκλησάκι των Αγίων Σαράντα, που τον είχα δεί πολύ παλιά όταν νέος κυνηγούσα λαγούς στην περιοχή αυτή. Μαλιστα, ο πέτρινος αυτός σωρός λεγόταν αναθεματίστρα, γιατί εκεί λέγανε ότι αναθεμάτισαν τον Βενιζέλο. Βέβαια είναι λίγο ως πολύ τραβηγμένο να περπατήσει κανείς μια ώρα δρόμο για να ανέβει από την Άρνη στην Κουβάρα και εκεί να αναθεματίσει κάποιον. Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι η αναθεματίστρα δεν ήταν τίποτα άλλο, από τα ερείπια της αρχαίας φρυκτωρίας, που αποκαλύφθηκε από τις εργασίες αποκατάστασης της εκκλησίας.